Hij kwam zo plotseling, verschrompelde in korte tijd de planten. De lucht was zo warm dat het water snel uit de bodem en planten verdween. Dit noemen we een plotse droogte. Als we niets doen tegen klimaatverandering zal plotse droogte vaker voorkomen. Hoe ontstaat een droogte? Wat is een plotse droogte?
Hoe ontstaat een droogte?
Een droogte ontstaat doordat er een tekort aan water is. Langere tijd verdwijnt er dan meer water (vooral verdamping) dan er bij komt (vooral regen). Een gewone "trage" droogteperiode ontwikkelt zich gedurende maanden of jaren. Een "trage" droogte wordt soms veroorzaakt door globale weerpatronen, zoals bijvoorbeeld El Niño of La Niña. Lees hier meer over El Niño en La Niña. In 2020 hadden we een droog voorjaar, en dat leidde tot droogte in de zomer. Die droogte ontwikkelde zich gedurende enkele maanden, en bracht schade aan de natuur door een watertekort.
Verdamping is niet te zien omdat water waterdamp (onzichtbaar gas) wordt. Als de zon op een natte weg of auto schijnt, dan zie je wel stoom opstijgen (omdat het water dan direct condenseert).
De droge variant van flash flood
Naast een flash flood (plotse overstroming) is er nu onderzoek gedaan naar flash droughts (plotse droogtes). Wetenschappers vonden namelijk dat er verschillende soorten droogtes bestaan, naar aanleiding van een plotselinge droogte in de VS in 2012. Deze droogte leidde toen tot 30 miljard euro schade. Plotse droogte is nu nog een vrij onbekend begrip, maar omdat het vaker voor gaat komen, is het wel steeds belangrijker.
Wat is het verschil met een plotse droogte?
Het verschil zit hem in de snelheid waarmee het droger wordt. In een plotse droogte verdampt het water veel sneller waardoor de droogte plotseling optreedt. Extreme verdamping zorgt namelijk voor een kettingreactie op het aardoppervlak. In een extreme hittegolf verdampt er bijvoorbeeld snel heel veel water uit de planten en bodem. Planten kunnen de verdamping op extreem warme dagen niet bijbenen, en gaan dood. Vooral de bovenste 10 centimeter van de bodem kunnen snel uitdrogen. Een drogere bodem wordt sneller warm, waardoor er nog meer water uit verdampt.
In tegenstelling tot een "trage" droogte die geleidelijk erger wordt is plotse droogte moeilijk te verwachten. Een "trage" droogte kan je in sommige regio’s van de wereld soms zelfs verwachten aan de hand van bijvoorbeeld El Niño of La Niña.
Verdamping kan gaan via de bladeren (gewasverdamping), of direct vanaf de grond (bodemverdamping).
Steeds vaker plotse droogte
Plotselinge droogtes kwamen over de hele wereld al wel eens voor. Ze komen nu al bijna vaker voor dan "trage" droogtes. Naar verwachting zullen plotse droogtes door klimaatverandering echter vaker voorkomen en nog sneller ontstaan. Een plotselinge droogte kan ook voor veel economische schade zorgen, bijvoorbeeld in de landbouw en binnenvaart. Ook de natuur ondervindt schade, zo hebben vooral typisch Nederlandse soorten te leiden onder droogte, zoals de beuk.
Droogte dit jaar?
Dankzij een natte maart hebben we dit jaar geen neerslagtekort voordat op 1 april het groeiseizoen begint. Ook de maand april is tot dusver niet te droog verlopen, daardoor staat het neerslagtekort nu nog bijna op nul.
In 2018, 2019, 2020 en 2022 was het in Nederland (regionaal) erg droog. Het neerslagtekort was toen groot, dit jaar zijn we pas net begonnen.
De komende week wordt het wel iets vaker droog. Er blijven soms plaatselijk wel enkele buitjes mogelijk. Daarbij staat een stevige oostenwind. De stevige wind en zon zorgen voor meer verdamping en dus drogere omstandigheden, maar een temperatuur van zo’n 15 graden zorgt ervoor dat er van extreme verdamping helemaal geen sprake is. We kunnen echter niet uitsluiten dat er komende zomer een (plotse) droogte ontstaat. Misschien wordt het wel weer 35 tot 40 graden.
