Het noorderlicht was weer te zien in Nederland! Het was afgelopen nacht zelfs uitzonderlijk fel, sinds 2003 was het niet meer zo fel te zien vanuit ons land. Dit komt door een grote zonnestorm die momenteel aan de gang is. Hierdoor is er ook vanavond weer een flinke kans op poollicht! Er zit echter een groot verschil tussen wat je met je blote oog kunt zien en wat er op de foto's te zien is... Dat verschil leggen we je graag uit!
Uitbarsting op de zon
Als eerste even een korte uitleg over hoe het nou komt dat we het noorderlicht op dit moment zo uitzonderlijk goed kunnen zien boven ons land. Dit heeft alles te maken met uitbarstingen op de zon. Soms vinden er op het oppervlak van de zon uitbarstingen plaats die veel elektromagnetisch geladen deeltjes uitstoot. Als deze uitbarsting niet richting de aarde komt is er geen probleem, maar is zo'n explosie precies richting de aarde gericht, dan krijgen wij er wat van mee.
In de Youtube-Video hierboven zie je zo'n uitbarsting op het oppervlak van de zon!
Deeltjes botsen op de aarde
Die deeltjes komen vervolgens met een gigantische snelheid, zo'n 600 tot 800 kilometer per seconde, op ons af. Ondanks deze snelheid, doen deze deeltjes er nog zo'n 2 á 3 dagen over om ons te bereiken. Hierdoor kunnen we soms "voorspellen" of er een grote kans op noorderlicht gaat zijn, zoals de afgelopen dagen dus het geval was! Vanaf het moment dat de deeltjes op de aarde botsen, reageren ze vervolgens met allemaal atomen in onze atmosfeer en deze gaan op dat moment licht geven. Dat is het noorderlicht. Het magnetisch veld van de aarde zorgt er vervolgens voor dat die deeltjes alleen maar bij de Noordpool en de Zuidpool met de aarde kunnen botsen, maar als het te veel deeltjes zijn, kan het dus ook zuidelijker uitkomen...
Figuur 1: De zon schiet geladen deeltjes op de aarde af door uitbarstingen op het oppervlak. Het magnetisch veld van de aarde beschermt ons daartegen, maar heeft op de Noord- en Zuidpool een zwakke plek. Daar kunnen die deeltjes toch de atmosfeer in verdwijnen! En daar zie je dus ook het noorderlicht normaal gesproken.
Zon nu extra actief
Hoe komt het dan dat we nu zo vaak dingen over het noorderlicht horen? Dat komt omdat de zon een cyclus heeft van ongeveer 11 jaar waarin deze heel erg actief is. De laatste keer dat we zoveel noorderlicht hadden in Nederland was 2003. Tel daar 11 jaar bij op, en je komt uit op 2014. Dat zonnemaximum was echter niet heel erg actief, maar toch heeft ook dit poollicht opgeleverd in onze streken. Tel hier vervolgens weer 11 jaar bij op en je komt uit op... 2025! We gaan dus richting een volgend maximum, waardoor er nu extra veel uitbarstingen plaatsvinden op de zon.
Figuur 2: Het aantal zonnevlekken op de zon per maand, een indicator voor hoe actief de zon is. Je ziet de cyclus van 11 jaar duidelijk terugkomen! Soms is de piek sterker dan andere jaren. We gaan nu richting de piek van het jaar 2025.
Meerdere uitbarstingen
Wat er vervolgens de afgelopen dagen gebeurde, was dat er meerdere uitbarstingen achter elkaar plaatsvonden die allemaal richting de aarde kwamen. Doordat ze zich in zo'n hoog tempo opvolgden en elkaar soms ook nog eens gingen inhalen, kwamen er opeens wel heel veel deeltjes tegelijk onze kant op! We spreken dan letterlijk van een zonnestorm, je zou het kunnen zien als een flinke storm in de ruimte op dit moment. Gisteren kwam de eerste grote uitbarsting aan op aarde, vanavond wordt een tweede verwacht. Die zou wel iets minder heftig moeten zijn als die van gisteren, dus dat zou kunnen betekenen dat het vanavond iets minder spectaculair is. Het noorderlicht is echter ook erg onvoorspelbaar, dus een kijkje nemen is waarschijnlijk sowieso de moeite!
Figuur 3: Een ietwat moeilijk plaatje, maar hierop zie je een paar uitbarstingen van de zon (het gele bolletje) die richting de aarde komen (het groene bolletje). Uitbarsting 1 is aangegeven met een rode 1 en die kwam gisteravond aan op aarde. Je ziet alle grafieken omhoog schieten en ook de grenzen van de schokgolf tegen de aarde aan liggen. Uitbarsting 2 komt erachteraan (oranje 2) en zou dus vanavond aan moeten komen!
Tips om vanavond te gaan kijken
Nu je weet hoe het noorderlicht ontstaat, kunnen we ook wat tips geven als je het wilt zien vanavond.
1) Zoek vooral een donkere plek op, zo ver mogelijk van een stad (stadslicht is echt funest). Rond deze tijd van het jaar is het trouwens überhaupt pas vanaf 23.00u donker genoeg om het te kunnen zien!
Figuur 4: Gisteren was het noorderlicht zelfs al om 22.30u te zien! Je ziet nog het licht van de zon aan de horizon, maar toch was er al duidelijk een rode gloed waarneembaar. De maan maakt het trouwens af op deze foto.
2) Richting het noorden kijken kan soms helpen, maar gisteren was de activiteit zo groot dat het ook recht boven je hoofd en zelfs richting het zuiden te zien was!
Figuur 5: Soms is het dus gewoon boven je hoofd te zien, zoals gisteren!
3) Zie je niks? Geef het dan niet na 10 minuten op! Het noorderlicht komt namelijk in golven en is soms 10 minuten prachtig te zien, om dan weer 50 minuten heel flets te zijn.
4) Zie je na lange tijd nog steeds niks? Probeer dan eens een foto te maken met je telefoon. Die zijn tegenwoordig zo goed, dat ze soms meer kleuren eruit halen dan je zelf kunt zien! Als je het dan op je telefoon ziet, kun je het vervolgens ook beter zelf in de lucht gaan bekijken.
Meer tips lees je in onderstaand artikel:
Hoe zit het nu met die foto's van (professionele) camera's? Is dat echt heel anders dan kijken met het blote oog?
Daar zit inderdaad een groot verschil in! Veel mensen verwachten live met hun eigen ogen het schouwspel te aanschouwen wat je ook op de foto's ziet, maar in werkelijkheid zal het allemaal iets fletser zijn. Zeker als er veel stadslicht in het spel is!! Op een écht donkere plek, zullen de kleuren altijd veel meer eruit springen en dan gaat het ook vanzelf meer op de foto lijken. En het is misschien lastig toegeven, maar een fotocamera werkt ook gewoon veel beter dan je eigen ogen. Deze kan de sluitertijd en de belichting aanpassen, waardoor de kleuren echt eruit knallen, maar dat moet je van je eigen ogen niet verwachten.
Hieronder heb ik wel een goed voorbeeld van hoe het er ongeveer uit ziet als je zelf buiten gaat kijken:
Figuur 6: Een goeie foto van hoe het er met het blote oog uit ziet als er veel stadslicht is die het noorderlicht verstoort.
Figuur 7: En wat de camera er vervolgens van maakt of wat je in een donkerdere omgeving kunt zien!
Zeker de moeite waard om zelf te gaan kijken
Vergis je niet: ook dit is nog erg indrukwekkend om te zien met je eigen ogen! En dus zeker de moeite waard om even wakker voor te blijven en een blik naar boven te werpen. Zie je toch, ondanks alle inspanningen, helemaal niks? Niet getreurd, dan heb ik hieronder nog even de beste foto's van gisternacht onder elkaar gezet. Veel succes vannacht, en anders: geniet van onderstaande foto's!
