Soms is het belemmerend voor het verkeer, soms is het alleen boven vijvers en kanaaltjes te zien en soms wordt het aangevoerd door de wind. Andere keren is het alleen waar te nemen door de vroege vogels en dan moet de rest het alleen maar doen met de prachtige plaatjes ervan. Mist: hoe ontstaat het en waarom verdwijnt het zo snel en blijft het andere keren juist weer de hele dag hangen?!
Mist is een bijzondere wolkensoort die vooral in de herfst en de winter voorkomt. Het is eigenlijk niets anders dan een wolk die de grond raakt. Met "normale" bewolking is dat natuurlijk niet het geval. Die blijft op enkele honderden meters tot kilometers boven het aardoppervlak.
Mist vormt zich doordat de lucht alle vocht, oftewel waterdamp, erin niet meer vast kan houden. Vervolgens condenseren waterdruppels op deeltjes in de lucht. Die druppeltjes blijven dan "hangen" in de lucht en vormen samen de mist.
Van dichtbij: waterdruppeltjes die mist vormen (Ben pcc via Wikipedia)
Er zijn verschillende soorten mist, zoals grondmist, stralingsmist, advectieve mist, zeemist en industriële mist. Een voorbeeld van laatstgenoemde is vuurwerkmist. Water in de lucht hecht zich aan de kruitdampen van vuurwerk, waardoor er dan mist ontstaat. De deeltjes waaraan de waterdamp zich hecht, worden condensatiekernen genoemd.
Grondmist
Misschien heb je weleens gehoord van koeienpotenmist. Dat is dus grondmist, want dit soort komt alleen dichtbij het aardoppervlak voor. Je kunt er nog overheen kijken. Als er weinig wind staat, ontstaan die ondiepe mistbanken. Vaak zie je dat vooral boven iets vochtigere plekken zoals sloten, vijvers en weilanden.
Stralingsmist
Als er een klein beetje wind staat, wordt van boven de mistlaag nieuwe lucht met veel vocht toegevoegd. De mistlaag kan dan uitgroeien. In de winter is de laag soms een paar honderd meter dik. Dit soort mist noemen we stralingsmist. De naam komt ervan dat er straling plaatsvindt: overdag warmt het aardoppervlak op vanwege de straling van de zon. 's Nachts, als het helder is, wordt die ontvangen energie weer uitgestraald, m.a.w. het aardoppervlak koelt weer af. Vervolgens koelt de lucht erboven ook af. De koudere lucht kan minder water bevatten, waardoor het water uit de lucht wordt geperst en waterdruppeltjes worden gevormd. Dus ontstaat er stralingsmist.
En wat van mistbanken?!
Vaak heeft de meteoroloog het over mist en andere keren over mistbanken. Laatstgenoemde is eigenlijk hetzelfde als stralingsmist, want het ontstaat op dezelfde manier. Het verschil is dat de mist niet overal even dicht is, maar dat het zicht op sommige plaatsen vrij goed is en op andere plekken juist heel slecht.
Advectieve mist
Mist kan ook overdag ontstaan. Dan heb je een koud wateroppervlak nodig en aanvoer van warme lucht. Deze mist ontstaat zowel in de lente en de zomer (denk aan de zeevlam, vanaf het nog koude zeewater ) als in de winter. In de winter kan de mist ook worden gevormd boven bijvoorbeeld een (smeltend) sneeuwdek. Dit noem je advectieve mist en het kan ontstaan onder bewolking en met wat meer wind dan bijvoorbeeld stralingsmist. De mist wordt als het waren "aangewaaid" door de wind.
Dooimist
Nog een andere vorm van mist is dooimist. Dat ontstaan als het gaat dooien. Bij dooimist gaat het niet om de afkoeling van het aardoppervlak, maar om het binnendringen van zachte en vochtige lucht. Deze zachte en vochtige lucht koelt aan de onderzijde af (vanwege de nog aanwezige sneeuw en/of ijslaag) waardoor er condensatie en mistvorming optreedt. Dit soort mist is karakteristiek bij een dooifront dat koud winterweer probeert te verdrijven.
Verschillende classificaties
Als er mist is, hebben we ook verschillende classificaties in mist. We classificeren mist op basis van hoe goed (of hoe slecht) het zicht is:
Oplossen van mist
De zon speelt een belangrijke rol in het oplossen van de mist. Door de zon wordt het aardoppervlakte verwarmt en deze warmte wordt weer uitgestraald. Daarvoor wordt de lucht geleidelijk warmer en kan zo meer vocht bevatten. Bovendien komt er bij zonlicht thermiek op gang, waardoor er drogere lucht vanaf grotere hoogte in contact kan komen met de vochtige lucht onderin de atmosfeer. De mist verdwijnt dan weer. Ook wind speelt een rol. Wind kan mist wegblazen of er voor zorgen dat de luchtlagen goed worden gemengd.
In de herfst- en wintermaanden kan de mist soms de hele dag blijven hangen. De zon staat laag aan de hemel en de zonnekracht is laag. Er komt dus te weinig warmte aan het oppervlakte en een groot deel van de zonnestralen wordt daarbij ook gereflecteerd. In de zomer heeft de zon meer kracht en staat hoger aan de hemel. Daar kan meer zonnestraling het oppervlak bereiken, waardoor het oppervlak beter opwarmt. Uiteindelijk warmt ook de lucht daarboven op en lost de mist op.
In sommige gevallen lost de mist niet helemaal op. Als de zon het aardoppervlak opwarmt, lost de mist geleidelijk van onder op en het wordt gedeeltelijk opgetild. In dergelijke gevallen komt het voor dat de mist overgaat in stratusbewolking. Dat is dus een laag van aangesloten wolken die niet te hoog op in de atmosfeer voorkomen. Met wat verdere opwarming, breekt de stratusbewolking op en vormen er stapelwolken.
Alleen tijdens de herfst- en wintermaanden?!
Voor het gevoel komt mist met name in de herfst- en wintermaanden voor, maar gemiddeld gezien komt mist eigenlijk het hele jaar voor. Alleen zijn het aantal mistdagen in het voorjaar en de zomer wel een stuk lager en de mist verdwijnt ook veel sneller. Dat komt omdat warmere lucht meer vocht kan bevatten dan koudere lucht.
Morgenochtend is dus een goed voorbeeld dat mist het hele jaar voorkomt. Want het is midden-april en er staat mist in de verwachting! Vanavond heeft in een groot deel van het land de bewolking nog de overhand. Maar vanuit het westen klaart het voorzichtig op. Vannacht zijn er dan wat meer opklaringen en kunnen er enkele mistbanken ontstaan. Morgenochtend lossen de mistbanken weer snel op, dus als je die wilt vastleggen, moet je er wel vroeg bij zijn!
