Op zonnige zomerdagen zijn ze vaak goed te zien: contrails, oftewel vliegtuigstrepen! Je hebt ze ongetwijfeld wel eens gezien, maar hoe ontstaan ze eigenlijk? En wat zijn scheepswolken precies?
Het gebeurt geregeld dat het op een zonnige dag geregeld dichttrekt met uitwaaierende contrails. Het woord contrails is een samenvoeging van de Engelse woorden CONdensation en TRAILS. Het zijn langvormige wolken die uit kristallen bestaan en worden veroorzaakt door vliegtuigen.
Vliegtuigen veroorzaken regelmatig contrails.
Ontstaan contrails
Deze vliegtuigstrepen bevinden zich ongeveer acht tot twaalf kilometer boven het aardoppervlak. Daarvoor zijn wel de juiste omstandigheden nodig. De lucht moet koud genoeg zijn en daarnaast heb je vocht nodig. De hete uitstoot van de vliegtuigmotoren bevatten waterdamp en roetdeeltjes en dat belandt in een koude omgeving. Bij een temperatuur onder de min veertig graden, condenseert de waterdamp op de kleine roetdeeltjes en vormen zo condensatiedruppels. Door de koude omgeving bevriezen deze druppels al vrij snel in ijskristallen. Die vormen samen deze langwerpige witte wolk, de vliegtuigstreep.
Er zijn verschillende soorten contrails. Met flink wat wind kunnen ze behoorlijk uitwaaien.
Verschillende soorten
De vliegtuigstrepen ontstaan ongeveer dertig meter achter de motoren van het vliegtuig en kunnen soms wel honderden kilometers lang zijn. Soms zijn ze echter heel kort en zo verdwenen. Dat hangt allemaal samen met de luchttemperatuur en de luchtvochtigheid. Als de luchttemperatuur tussen -46 en -50 graden ligt dan krijg je een heel korte streep, die niet langer dan tien minuten zichtbaar is. Bij luchttemperaturen lager dan -50 graden en/of hoge luchtvochtigheid, blijven ze langer zichtbaar. Als er op die hoogte dan ook nog eens veel wind staat, kunnen de strepen uitwaaieren en lijkt het net sluierbewolking. Soms wordt daardoor de hele lucht bedekt.
De verschillende soorten contrails samengevat.
Scheepswolken
Vliegtuigen zijn echter niet de enige voertuigen die dit soort ‘wolken’ produceren. Grote schepen kunnen er ook wat van. Op zee zie je soms een wirwar van lijnen wat doet denken aan vliegtuigstrepen. Ze bevinden zich alleen veel lager: de scheepswolk is geboren! Een voorwaarde is echter wel dat er een hogedrukgebied in de buurt is. Je hebt dan te maken met een inversie waar de waterdamp en andere stoffen als het ware tegenaan botsen. De waterdamp gaat dan condenseren, waaiert uit en zo ontstaan de zogenaamde scheepswolken. 
Een wirwar van scheepswolken op de oceaan.
Het ontstaan van scheepswolken.
Luchtmachtdagen
Dit weekend vinden weer de jaarlijkse luchtmachtdagen plaats, dit keer in Leeuwarden. Gisteren was het al negatief in het nieuws, maar toch gaat het evenement door. Er zullen weer heel wat stunts worden getoond, met de nodige contrails tot gevolg. Het zal moeilijk te zien zijn, want het weekend verloopt overwegend bewolkt met vooral op zondag de nodige regen. Daarnaast komt de temperatuur nauwelijks boven de 20 graden uit. Het warme en zonnige zomerweer, met de af en toe artistieke contrails, zijn we dus voorlopig even kwijt. Bekijk hieronder de uitgebreide uitleg van meteoroloog Maurice Middendorp:
