Aan de grond (10 cm hoogte) kwam vorst al eerder voor, maar vandaag vroor het lokaal voor het eerst dit seizoen op meethoogte (1,5 meter hoogte). Het Limburgse plaatsje Ell had de primeur dit jaar en de temperatuur daalde daar uiteindelijk naar -1,1 graden. De laagste waarde op normale meethoogte, -1,4 graden, werd overigens in het Brabantse plaatsje Woensdrecht gemeten. Dat het nu in de derde week van november tot heuse vorst is gekomen is vrij laat in het jaar.
De minimumtemperatuur van vannacht/vanochtend (links) en de minimumtemperatuur op 10cm hoogte, ook wel grasminimumtemperatuur genoemd (rechts). Dat het aan de grond meestal kouder wordt heeft te maken met uitstraling en het gewicht van koude lucht. De uitstraling en afkoeling vindt aan de grond plaats. Daarna koelt de lucht op enige hoogte pas af.
Steeds langer wachten
Hou je er van om 's ochtends de frisse winterlucht op te snuiven na een nacht met vorst? Dan is het je vast niet ontgaan dat je er in het najaar steeds langer op moet wachten. De eerste echte vorst ergens in Nederland werd in de periode tussen 1961 en 1990 gemiddeld rond 15 oktober waargenomen. In de huidige klimaatreeks (1991-2020) wordt de eerste vorst van het jaar gemiddeld geregistreerd rond 21 oktober. Ook in de Bilt laat de winter langer en langer op zich wachten. Zo kwam in de periode 1901-1930 in de Bilt juist de eerste vorstdag voor op 21 oktober. Inmiddels duikelt in het huidige klimaat (1991-2020) de temperatuur in de Bilt rond 3 november pas onder het vriespunt.
De eerste vorstdag valt steeds later. Het opwarmende klimaat is de grootste oorzaak.
Er is een duidelijke trend waarneembaar dat de eerste landelijke vorstdag steeds langer op zich laat wachten. Vorig jaar vroor het pas op 22 november in De Bilt, het jaar daarvoor pas op 30 november.
De extremen
Uiteraard zijn er de uitzonderingen op de regel. De vroegste vorst in het najaar in Nederland werd op 15 september 1971 in Deelen gemeten (-0,1 graad). In De Bilt werd een dag later vorst gemeten en daarmee is dat de vroegste landelijke vorstdag sinds de metingen van 1901. De meest late landelijke vorstdag vond in het jaar 200 plaats. We moesten toen wachten tot 17 december tot het in De Bilt eens tot vorst kwam.
Eerste landelijke vorstdag van 2022
Het is inmiddels 14 november, maar vannacht is het in de Bilt niet tot vorst gekomen. De eerste officiële landelijke vorstdag zal dit jaar een stuk later vallen dan de huidige normaal. Vroeger, tussen 1901-1930, was de kans op een vorstdag in de Bilt in de maand november zo'n 23%. Vorst was dus destijds ook al geen gewoonte. Toch is de kans dat nu in november vorst in de Bilt voorkomt een stuk kleiner. De kans op een landelijke vorstdag in november is inmiddels afgenomen naar 16%. Als we naar de verwachting kijken voor de komende dagen lijkt het ook nog wel even te duren voordat het in De Bilt gaat vriezen (op 1,5 meter hoogte). Pas in het weekend wordt het wat kouder, maar de kans op vorst lijkt klein. Dit heeft o.a. te maken met het bewolkte en winderige weer.
De minimumtemperatuurverwachting voor de komende weken. Een aantal berekeningen in de pluim laten een koude oplossing zien met vorst, maar die zijn in de minderheid.
De komende tijd wisselvallig, met regelmatig regen in de nacht en geen vorst.
