Menig Nederlander zal het afgelopen week al af en toe aan den lijve hebben ondervonden: de Noordzee kan ook in de lente ineens voor bewolking vanaf zee zorgen. Zeker nu met een langdurige wind vanaf de Noordzee brengt begint het op te vallen. Hoe ontstaat die bewolking vanaf zee? Het ontstaan van bewolking boven zee moet je met een korreltje zout nemen, hoe het zit lees je in deze blog!
Bron: NASA Earthdata WorldviewDie bewolking vanaf zee staat ook wel bekend als mariene stratocumulus. De naam bestaat uit de volgende drie delen:
- mariene, dit betekent afkomstig van zee
- strato, ook bekent als stratus: gelaagd (een platte laag dus)
- cumulus, (stapel: stapelwolken dus).
Het is een laag van platte stapelwolken, die soms haast een gesloten laag van wolken vormen. Meer over de wolkennamen leer je hier.
Mariene wil zeggen dat het veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van de zee. De zee heeft een grote invloed op het ontstaan van wolken. Zo groot dat 20 tot 25 procent van de oceanen wereldwijd bedekt zijn met deze wolkensoort. Hoe dat komt zal ik hieronder uitleggen.
Koude deken van bewolking
Mariene stratocumulus komt vooral voor boven koud zeewater. Het kan het hele jaar voorkomen op plaatsen waar koud oceaanwater uit de diepte omhoog komt, zoals bij de kust van Californië. San Francisco heeft daardoor het hele jaar door kans op bewolking vanaf zee. Vandaar dat de Golden Gate brug daar vaak in de mist of bewolking hangt.
Een ondiepe zee zoals de Noordzee warmt in de zomer snel op, en koelt in de winter snel af. De Noordzee is daardoor in de lente ook een zee vol met koud zeewater. Specifiek in de lente kan de Noordzee daarom ook zorgen voor mist of bewolking vanaf zee.
In de kop noemde ik het een koude deken. Het zeewater is koud, en koelt de luchtlaag eronder ook af. In een situatie met hogedruk en dalende lucht (dalende lucht noemen we subsidentie) ontstaat er dan een koude luchtlaag met een warmere luchtlaag erboven. Warme lucht stijgt op, koude lucht juist helemaal niet. Zo vormt er een stabiele gesloten luchtlaag (een deken) waarin vocht en water ophopen. Zo’n gesloten luchtlaag noemen we een inversie. In die laag vormt zich onze stratocumulus bewolking.
Hier lees je meer over hoe een inversie ontstaat.
Zo’n stratocumulus kan een hele grijze laag vormen, of juist openbreken met heel veel afwisseling tussen zon en wolken
Zo’n wolkendek lijkt van onderen misschien saai, maar als je er hoog boven, vanuit een satelliet, naartoe kijkt, zie je allemaal prachtige vormen en patronen. De lucht bestaat ook boven de oceaan uit allerlei patronen.
Bron: NOAA, public domain
Zeezout in de wolken?
Maar, alleen een koude deken (inversie) is niet genoeg om 20 tot 25 procent van de wereldoceanen te bedekken met deze wolken. Dat koude deken blijkt ook nog zout te zijn. Je leest het goed, zoute lucht. Dit komt doordat er op zee door de golven heel veel opspattend water is. Door die golven komen mini-druppeltjes zeewater in de lucht. Het zeewater verdampt grotendeels, maar de zoutmoleculen blijven in de lucht zweven. Op deze manier komt wereldwijd ieder jaar zo’n 3300 miljard kilo zout in de lucht. Is er in een gebied meer wind? Dan zijn er meer golven, en dus komt er meer zout in de lucht.
Deze zoutmoleculen vormen de basis waarop een wolkendruppel begint te groeien. Doordat er boven de oceanen veel zout in de lucht zit, zullen er daar ook makkelijker wolken ontstaan. Dat is dus de belangrijkste reden waarom 20 tot 25% van alle wereldoceanen bedekt is met deze wolk.
Klimaatfunctie
De mariene stratocumulus kan soms vervelend zijn, zeker als je hoort dat het binnenland van Nederland stralend blauwe lucht en warmte heeft. Ik kan me begrijpen dat je dan liever geen hardnekkige bewolking hebt. De mariene stratocumulus heeft echter ook een heel belangrijke taak in het wereldklimaat. Deze wolk bedekt een groot deel van de oceanen, en voorkomt dat het zonlicht de oceaan kan opwarmen. In plaats daarvan weerkaatst de witte wolk het zonlicht terug naar de ruimte. Deze wolk maakt dus het verschil tussen het opwarmen de zon en het terugsturen van zonnestralen. Hierdoor is de gemiddelde wereldtemperatuur altijd zo’n 0,5 graden lager. Deze wolken zijn dus belangrijk voor de temperatuur op aarde. Daarom wordt er veel onderzoek gedaan naar deze wolken, want mochten deze wolken door klimaatverandering verdwijnen, zou er tot 0,5 graden opwarming bij kunnen komen.
Verwachting
De bewolking boven zee blijkt dus heel belangrijk voor het wereldwijde klimaat. Maar in Nederland stroomt met een noordelijke wind de bewolking ook vaak het land op. Je merkte de afgelopen week al dat de bewolking zich over het land probeerde uit te breiden. Ook vanaf maandag zullen er weer enkele dagen zijn waar vooral ’s nachts de bewolking zich uitbreidt over Noord-, en in mindere mate ook West-Nederland. Overdag zal de bewolking juist weer oplossen.
Vanaf volgende week donderdag lijkt de wind te gaan draaien naar het oosten. Hierdoor komt de wind niet langer vanaf de Noordzee, en verdwijnt de Noordzeebewolking eind volgende week. De temperatuur kan dan ook behoorlijk omhoog gaan. Mogelijk krijgen we de eerste officiële zomerse dag (25 graden in De Bilt).
Hier zie je de berekening van het Europese weermodel voor dinsdagochtend (11 uur lokale tijd). Je ziet boven de Noordzee low clouds. Dat betekend dat de berekeningen laten zien dat we ook volgende week (vooral ’s ochtends) te maken kunnen hebben met mariene stratocumulus.
Als meteoroloog moet je vaak kiezen welk weersymbool je laat zien. Je wilt vaak meer vertellen dan dat je in een weersymbool kan laten zien.. In dit geval is het wolkje de komende week dus vanwege de bewolking aan de kust, en de zon is vanwege de zon in het binnenland.
