Met het veranderen van het klimaat neemt het aantal teken en daarmee uiteraard het aantal tekenbeten toe. Of je nu werkt in het groen of graag recreëert in de natuur, het is belangrijk om meer te weten over de risico’s van teken en het voorkomen van tekenbeten. Want ja, die beten kunnen wel erg gevaarlijk zijn met grote gevolgen voor een mensenleven!
Teken zijn geleedpotige parasieten. Ze horen tot de klasse spinachtige, want ze hebben onder andere 8 poten. Ze leven van het bloed van gewervelde dieren.
Ixodes ricinus, bron: Richard Bartz via Wikipedia
Week van de Teek
Elk jaar wordt in de 'week van de teek' extra aandacht gevraagd voor de teek en de gevaren van dit kleine beestje. Dit jaar was het van 25 t/m 29 april de 'week van de teek', georganiseerd door landelijke samenwerkende organisaties.
Tekenbeten
Elk jaar worden zo'n 1,5 miljoen mensen door een teek gebeten. Ongeveer 1 op de 50 mensen krijgen daardoor de ziekte van Lyme. Dat zijn jaarlijks zo’n 27.000 mensen! De hoeveelheid teken en tekenbeten blijven stijgen en daarmee ook het aantal mensen dat de ziekte van Lyme krijgt. In de afgelopen twintig jaar is het aantal lymepatiënten verviervoudigd.
Teek boort zich in de huid
Teken bevinden zich overal waar het groen is, zoals in parken, bossen, maar ook in tuinen. Teken zitten vooral op hoog gras, varens en bosbessenstruiken. Vandaar steekt de teek over op de gastheer, op het moment dat deze voorbijkomt.
Bron: Mcvoorhis via Wikipedia
De teek bijt of boort zich vervolgens vast in de huid om zich te voeden met bloed. Door de weerhaakjes in de bek blijft een teek stevig vastzitten en valt niet zomaar van de huid. Wanneer de teek niet wordt verwijderd, is er kans dat deze virussen, bacteriën en parasieten in de bloedbaan brengt. Naast Lyme kan een tekenbeet ook hersenvliesontsteking veroorzaken omdat de teek het TBE-virus (tekenencefalitis) bij zich draagt.
De rode ring verschijnt niet altijd na een tekenbeet. Wees hier alert op.
Ziekte van Lyme
De ziekte van Lyme is een infectie die ontstaat door de Borrelia-bacterie die teken bij zich kunnen dragen. Deze infectie kan ernstige gevolgen hebben voor zenuwweefsel, gewrichten, huid en hart. Als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot een groot aantal fysieke en neurologische symptomen, variërend van geheugenverlies tot verlamming en zelfs de dood. De speciale 'Week van de Teek' is er om mensen extra alert te maken op teken en de gevolgen die een tekenbeet met zich mee kan brengen. Momenteel wordt er onderzoek gedaan of een vaccin lymeziekte zou kunnen voorkomen.
Toch gebeten?
De teken laven zich graag aan menselijk bloed, dat ze bij voorkeur tot zich nemen via liezen, knieholtes, oksels, bilspleten, achter oren en rond haargrenzen. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen vaker in de nek en in het hoofd worden gebeten. Heb je een teek, dan moet je hem zo snel mogelijk verwijderen. Hoe langer een teek in het lichaam zit, hoe groter de kans op infecties is. Na het verwijderen van de teek moet je de plek nog drie maanden goed in de gaten houden. Krijg je een ring- of vlekvormige uitslag of klachten, dan moet je naar de dokter. Je kunt overigens een besmetting met de ziekte van Lyme oplopen, terwijl er geen rode kring zichtbaar is. Bij twijfel, raadpleeg altijd de huisarts.
Wanneer je bent gebeten door een teek, verwijder deze met een tekentang of teken-kaart. Verwijder 'm niet met alcohol, zeep en brandt 'm ook niet weg. De kans bestaat dan dat 't beestje als reactie alle afvalstoffen en bacteriën in je lichaam spuit.
Klimaatverandering
Dat het aantal teken de afgelopen tientallen jaren flink is toegenomen heeft te maken met het veranderen van het klimaat. De teken zijn al actief vanaf een temperatuur rond 8 graden. Dus is in het verleden het aantal tekenbeten met name in de lente en de zomer toegenomen. Dat heeft uiteraard te maken met het feit dat mensen met warmer weer naar buiten gaat, de natuur in.
Tijdens koude winters zijn teken niet actief, maar nu de winters in Nederland vanwege klimaatverandering alsmaar zachter verlopen, wordt de teek ook in deze periode waargenomen. Dus wordt het seizoen van tekenbeten als 't ware langer.
Teken zijn doorgaans van maart t/m oktober actief, maar door de zachtere winters wordt deze periode steeds langer.
Muizen en beukennootjes
De zachtere winters hebben ook tot gevolg dat de muizenpopulatie groeit. Muizen zijn gewilde gastheren voor teken. Met het toenemen van het aantal muizen neemt ook het aantal teken toe. Het zachter wordende klimaat zorgt er ook voor dat de hoeveelheid naaldbomen langzaam aan afnemen. Daarvoor in de plaats groeit het aantal loofbomen, bijvoorbeeld de beukenboom. Meer beukennootjes betekent meer knaagdieren, meer knaagdieren (lees gastheren) betekent ook meer teken en zo komt er een sneeuwbaleffect!
Meer onderzoek
De Lymevereniging, het AMC, het Radboudumc en het RIVM richtten een aantal jaar geleden het Nederlands Lymeziekte-expertisecentrum (NLe) op voor onderzoek naar de ziekte. "Wij willen begrijpen waarom sommige volwassenen en kinderen klachten houden en anderen niet. Via tekenradar.nl kunnen mensen met tekenbeten en Lyme zich aanmelden voor ons onderzoek", zegt RIVM-onderzoeker Kees van den Wijngaard. "Daarmee laten ze meteen aan andere bezoekers van de site zien waar in Nederland op dit moment tekenbeten worden gemeld.
Een tekenbeet kun je niet altijd voorkomen, maar je kunt je wel goed voorbereiden om de kans op een tekenbeet te verkleinen. En daarna: doe altijd de tekenchek!
