Er is vrijwel altijd wind. Soms kan je wel zeggen dat het windstil is, maar zelfs dan staat er een windsnelheid op de windmeter! De wind is niet alleen een aards fenomeen. Ook komt wind op andere planeten voor. De krachtigste wind in ons zonnestelsel wordt op de planeet Neptunus waargenomen. Daar is de gemiddelde windsnelheid 900 km/u, met windstoten tot 2400 km/u. Gelukkig is dat niet het geval op de aarde!
Wat is wind en hoe ontstaat het?
De wind is de beweging van luchtdeeltjes. Op aarde is er altijd beweging in de atmosfeer. Dat komt door de lage- en hogedrukgebieden. Een hogedrukgebied is een regio waar de luchtdruk op zeeniveau relatief hoger is dan de omgeving. Een lagedrukgebied is juist het tegenovergestelde. Je kunt ook zeggen dat er een hogere dichtheid luchtdeeltjes voorkomt in een hogedrukgebied ten opzichte van een lagedrukgebied. Door het verschil in de hoeveelheid luchtdeeltjes in een hoge- en lagedrukgebied ontstaat een drukverschil. Meteorologen noemen dit verschil een drukgradiënt. De luchtdeeltjes bewegen van het hogedrukgebied naar het lagedrukgebied waardoor wind ontstaat.
Waarom houdt het bijna nooit op met waaien?
Twee factoren zorgen ervoor dat er altijd beweging is in de atmosfeer. De ene is het temperatuurverschil tussen de evenaar en de polen en de andere de rotatie van de aarde. Laatstgenoemde heet het corioliseffect.
De eerstgenoemde factor betreft het temperatuurverschil op aarde. De evenaar is warmer dan de polen. Goed om te weten is dat warme lucht stijgt en koude lucht daalt. Boven de evenaar stijgt de lucht, waardoor aan het oppervlak een tekort aan luchtdeeltjes ontstaat: een lagedrukgebied. Boven de polen is de lucht veel kouder, waardoor de lucht een dalende beweging inzet. Er ontstaat een overschot aan luchtdeeltjes aan het aardoppervlak: een hogedrukgebied. Sommige breedtegraden zijn relatief warmer dan andere breedtegraden, waardoor verspreid over de aarde meerdere lage- en hogedrukgebieden vormen. Als over korte afstand een groot drukverschil ontstaat tussen een hoge- en lagedrukgebied, bewegen de luchtdeeltjes snel van de hoge- naar de lagedruk. Hoe sneller de luchtdeeltjes bewegen, hoe meer wind er staat!
Het coriolisffect verklaart waarom luchtdeeltjes op aarde niet rechtstreeks van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied bewegen, maar altijd een afbuiging hebben naar links of rechts. Daarom cirkelt de lucht om een lage- of hogedrukgebied heen.
Windmetingen
Windrichting wordt met een windvaan bepaalt en windsnelheid wordt met een anemometer (of windmeter) gemeten. De naam anemometer komt van het Griekse woord anemos dat wind betekent. Er zijn verschillende soorten anemometers, waarvan het molentje met halve bollen de bekendste is. De wind draait tegen de holle zijde van de bollen, waardoor het molentje om zijn as draait. Vervolgens wordt de draaiing van de as met een dynamo in een elektrisch signaal omgezet, wat uiteindelijk wordt omgezet in een windsnelheid.
Foto: Stefan Kühn via Wikipedia
Een oude bekende windmeter zie je natuurlijk op het vliegveld: de windzak! Hoe strakker de zak staat, hoe krachtiger de wind. Een windzak geeft tegelijkertijd de windrichting aan.
Andere windmeters zijn bijvoorbeeld een Ultrasone anemometer, een Thermische anemometer en een Schoepenrad.
Windrichting
De wind wordt altijd benoemd aan de hand van de richting waaruit de wind waait. Dus betekent westenwind dat de wind uit het westen komt.
Daarnaast wordt vaak verwezen naar een ruimende of krimpende wind. Tegenwoordig betekent ruimend dat de wind met de klok meedraait en krimpend dat de wind tegen de klok in draait. Als een depressie nadert op het noordelijk halfrond, krimpt de wind en is er slecht weer op komst.
Wind in Nederland
Het jaargemiddelde van de wind in Nederland is niet echt hoog, van 8 km/uur landinwaarts tot 20 km/uur langs de kust. Toch is Nederland ideaal om van windenergie gebruik te maken, want soms stormt het behoorlijk! Officieel stormt het als een weerstation in Nederland een windkracht 9 voor één uur of langer meet.
Op donderdag, 18 januari komt er vooral langs de kust een westerstorm te staan. Bekijk het weerbericht van Maurice Middendorp om er meer over te weten.
