In de atmosfeer is lucht de hele tijd aan het bewegen en dit noemen we wind. Maar die wind is niet altijd constant. Soms is ie wat sneller en andere keren staat er weer weinig wind. Maar tussendoor zijn er ook korte momenten met een snelle wind vanuit een andere richting. In deze blog leggen we uit wat windstoten zijn!
Wat zijn windstoten?
Een andere naam voor een windstoot is een rukwind. Dat is eigenlijk een mooie beschrijving, want een windstoot is een plotselinge verandering in de wind. Vervolgens voel je een ruk als de wind snel verandert (je haar wordt bijvoorbeeld plotseling in een andere richting gewaaid). Deze veranderingen duren vaak minder dan 20 seconden. Windstoten komen het hele jaar voor. Volgens het KNMI is er sprake van windstoten bij 50 km/uur of meer.
Hoe ontstaan windstoten?
De manier waarop windstoten ontstaan is niet altijd hetzelfde. In grote lijnen kunnen deze rukwinden op drie manieren ontstaan, namelijk door buien (voornamelijk in de zomer), door windschering en door wrijving.
Windstoten door buien
Windstoten door buien zijn vaak het gevaarlijkst. Dat komt doordat de wind ineens toeneemt tot ver boven het gemiddelde. Zo kan bijvoorbeeld je paraplu heel snel de andere kant opklappen.
Het aardoppervlak wordt door de zon opgewarmd en vervolgens ook de lucht direct boven het aardoppervlak. Deze laag warme lucht zorgt er ook weer voor dat vooral tijdens de zomer buien makkelijk kunnen ontstaan. Vanuit zo'n bui valt niet alleen regen, maar stroomt ook koude lucht vanuit de wolk naar beneden. Die koude lucht botst tegen de warme lucht aan, waardoor er turbulentie in de lucht ontstaat. Zo krijg je snelle rukbewegingen in de lucht die als windstoten worden ervaren.
Windstoten door windschering
Windschering is een wat lastige term, maar we proberen het uit te leggen. De atmosfeer is een driedimensionale massa. Binnen de atmosfeer blijft lucht de hele tijd bewegen en we noemen deze bewegende lucht natuurlijk "wind". Om deze bewegingen te beschrijven, verwijs je naar de drie dimensies van een 3D-massa. In ander woorden gezegd: wind heeft verschillende componenten, namelijk twee horizontale componenten en een verticale component. Windschering is een plotselinge verandering van de snelheid of de richting van de wind in één of meer van die drie componenten. De drie verschillende typen windschering zijn dus:
- Verticale windschering (een verandering van de horizontale wind in de verticaal)
- Horizontale windschering (een verandering van de horizontale wind in hetzelfde horizontale vlak)
- Schering van de verticale wind (een verandering van de verticale wind in hetzelfde horizontale vlak)
Als er dus een verandering komt in de snelheid of de richting van de wind in een van deze bewegingscomponenten, ontstaat er een windstoot. Dat is heel technisch, dus laten we het even uitleggen met een voorbeeld:
Hoog in de atmosfeer beweegt de wind heel snel en dichterbij het aardoppervlak minder snel. De wind in de snellere lagen bewegen dan plotseling naar de lagen waar de wind minder snel beweegt, waardoor windstoten ontstaan. Dit is een voorbeeld van verticale windschering. Daar krijgen vliegtuigen vaker last van, vooral tijdens het opstijgen en het landen.
Windstoten door wrijving
Windstoten boven bijvoorbeeld het (open)water zijn vaak niet zo heftig als windstoten boven land. Dat komt doordat het oppervlak van het water minder weerstand biedt dan een wat ruwer oppervlak. Obstakels zoals gebouwen, bomen, heuvels, enz. zorgen voor wrijving, waardoor de wind op de ene plek sneller beweegt dan op de andere. Daardoor ontstaan windstoten. Dit soort windstoten zijn vooral het ergst rondom hoge gebouwen en nauwe steegjes in steden.
Waarschuwingen en windstoten
Zoals met enige extreem/gevaarlijk weer geeft het KNMI ook tijdens gevaarlijke/extreme windstoten waarschuwingen af. Bij windstoten van meer dan 75 km/uur, is er sprake van zware windstoten en boven de 100 km/uur noemen we ze zeer zware windstoten.
Foto: Esther de Groot (Den Hoorn)
De impact van het weer staat met name centraal bij de weerwaarschuwingen. Windstoten kunnen namelijk heel veel schade veroorzaken! Zodra de windstoten snelheden van boven de 75 km/uur bereiken, geeft het KNMI een waarschuwing af voor zware windstoten. Wat voor impact de windstoten op het openbare leven hebben, bepaalt de kleur van de waarschuwing (geel, oranje of rood).
Waarschuwing voor vandaag 10 februari 2020: code geel in het hele land vanwege (zware) windstoten.
De komende dagen ook weer windstoten?
Vandaag geld code geel nog vanwege de kans op zware windstoten in het land. Ook morgen is dat het geval. Hier gaat het voornamelijk om zware windstoten tijdens buien. Samen met de windstoten staat er windkracht 5 boven land tot en met windkracht 8 aan zee. Op woensdag staat er ook nog behoorlijk wat wind, maar daarna wordt het rustiger.
