De zomervakantie voor het midden van het land is begonnen. Aanstaande zaterdag start de zomervakantie voor de regio zuid en een week later voor de regio noord. Veel mensen gaan richting Zuid-Europa de komende weken voor onder andere het weer. Deze week gaat dit gebied echter gebukt onder de hitte.
Afgelopen weekend begon het al: hete lucht stroomde het zuidwesten van Europa binnen. De lucht is afkomstig van Noord-Afrika en heeft daar inmiddels al gezorgd voor temperatuurrecords: vorige week donderdagnacht (6 juli) is het in Adrar, een dorpje in Algeria, niet verder afgekoeld dan 39,6 graden. Dit is de hoogste minimumtemperatuur ooit gemeten in de Afrikaanse klimatologische geschiedenis! Ook in delen van Europa werd het afgelopen weekend al zinderend heet. Gisteren in Lyon, Frankrijk kwam het tot zo'n 38 graden en in Tönisvorst, Duitsland is gisteren de 38 graden aangetikt.
Drukte op het strand in Spanje tijdens deze hete dagen. Foto: Guus van de Wetering (Mazarron)
Ook vandaag en de rest van de week staat voor het zuiden van Europa in het teken van tropische hitte. Na verwachting wordt deze week in Spanje en Portugal temperaturen boven de 40 graden gehaald. Ook het zuiden van Frankrijk en Italië halen deze week hoge temperaturen. De reden voor deze Afrikaanse hitte boven Europa komt met name door een hogedrukgebied.
Hogedrukinvloeden
Momenteel heerst er een hogedrukgebied boven het zuiden van Europa. Rond dit hogedrukgebied wordt er hete lucht vanuit het noordwesten van Afrika aangevoerd. Daar was het vorige week namelijk erg warm. Deze hitte heeft inmiddels al delen van Europa bereikt, met als eerste het Iberische Schiereiland. Dit luchtstroompatroon wordt verder versterkt door het lagedrukgebied rond Schotland. Dat zorgt namelijk dat de hete lucht behoorlijk tot boven Europa wordt aangevoerd. Als deze hitte ook Nederland bereikt, spreken we van de "Spaanse hitte", oftewel de Spaanse Pluim! En morgen krijgen we in Nederland heel even hiermee te maken.
De temperatuur op 850 hPa druk-niveau. Een groene kleur duidt op temperaturen tussen de 0 en 10 graden. Rood betekent weer temperaturen rond 18 tot 23 graden. In delen van Spanje en Noordwest Afrika is het zelfs grijs-wit verkleurd, wat betekent op dit niveau gaat de temperatuur richting de 40 graden! In deze regio is temperaturen boven 26 graden vrij hoog voor de midzomerperiode. Het duidt op een vrij krachtige hittegolf voor de eerste helft van juli. (Bron: WXCHARTS)
Hittegolven en een hittekoepel
Het zuiden van Europa bevinden zich dus momenteel in een hittegolf en tot nu toe is het de ergste van 2023. Een hittegolf is een periode van extreem hoge temperaturen, maar de exacte definitie (en dus wanneer je officieel van een hittegolf kunt spreken) verschilt per land.
Deze hete periode gaat gepaard met een hittekoepel. Dat is als er een hogedrukcirculatie in de atmosfeer (vaak wat hoger boven het aardoppervlak) hete oceaanlucht opvangt en bijna als een deksel zorgt dat de lucht gevangen blijft. De hoge druk in de atmosfeer blijft de hete lucht eronder omlaag duwen, waardoor de lucht verder en verder opwarmt. Een hittekoepel gaat vaak gepaard met droog weer, omdat er geen of moeilijk convectie kan plaatsvinden.
Illustratie van een hittekoepel boven Noord-Amerika. De hoge druk in de atmosfeer werkt als een "deksel ", waardoor hete lucht wordt opgesloten.
De gevolgen hiervan is al duidelijk zichtbaar in de temperatuur in Spanje vandaag en morgen. In het zuiden wordt morgen al bijna 45 graden gehaald. De temperatuur in het zuiden van Frankrijk, Italië en zelfs in Griekenland ligt morgen ook al rond of boven de 35 graden.
De rest van de week en zelfs het begin van volgende week lijkt deze situatie weinig te veranderen. Het lijkt zich zelfs alleen maar verder oost te gaan verplaatsen. Vrijdag lijkt zelfs delen in het zuiden van Italië en delen van Griekenland 40+ graden te halen.
De verwachte temperatuur op vrijdag rond 14u op 2 meter hoogte. In het zuiden van Italië en delen van Griekenland zijn zelfs grijs-witte vlekjes te zien die duiden op temperaturen boven de 40 graden. (Bron: WXCHARTS)
Hoe lang blijft het zo heet?
Volgens de huidige modelberekeningen lijkt er op zondag een westelijke stroming op gang te komen, waardoor de hitte deels verdreven wordt. Maar niet rond Italië en Griekenland. Dit is echter de huidige modelberekeningen en het kan zijn dat het richting het weekend er weer wat anders uitziet.
Gevaren van hoge temperaturen en hittegolven
Hoge temperaturen en hittegolven gaan gepaard met meerdere gevaren. Elk jaar sterven duizenden mensen in Europa tijdens hittegolven, met de oorzaak hittestress. Vooral oudere, mensen met een chronische aandoening en jonge kinderen kunnen snel last krijgen van hoge temperaturen. (Meer over hittestress lees je hier.) Volgens experts zal dit probleem alleen maar toenemen als gevolg van klimaatverandering.
Ook de dieren krijgen het snel warm en daarom is het belangrijk goed te letten op je huisdieren tijdens hete dagen. (Meer over dit onderwerp lees je in de blog van 12 juni 2023.)
Foto: Marcel Bosch (Loenen)
Hoge temperaturen zorgen vaak voor een verhoogde kans op natuurbranden. Volop zon en vooral tropische hitte drogen de natuur snel uit en dus kan er makkelijker een natuurbrand ontstaan.
Ook hete dagen in eigen land?
Afgelopen weekend was het heet in Nederland. Zaterdag kwam het landelijk tot een tropische dag (dus 30+ graden in De Bilt) en gisteren was het met 29,6 graden in De Bilt net geen tropische dag. Lokaal werd op beide dagen bijna de 35 graden gehaald.
De hitte vanuit het zuiden bereikt ons echter niet op grote schaal. Morgen wordt wel een warme dag met lokaal tropische waarden, maar woensdag en donderdag wordt het niet veel warmer dan zo'n 22 graden. Daarbij is er ook kans op een bui. Richting het weekend zit de temperatuur weer even in de lift, maar het wordt niet zo heet als in het zuiden van Europa!
