"Heit, er ligt al ijs in de vijver", zei de dochter van Marco Flap, bedrijfsleider van Zandstra schaatsen in het Friese Joure, gisteren enthousiast tegen haar vader toen ze uit school kwam.
Het ijs was helaas nog niet dik genoeg om op te schaatsen, maar het zou zomaar kunnen dat ze binnenkort wel het natuurijs op kan. En met haar veel anderen.
In Eelde, iets onder Groningen, bleef het vrijdag al de hele dag onder nul.
Volgende week kan er misschien op een aantal plekken in het land worden geschaatst.
Verkopen stijgen al wat
"We zien de verkopen al wat aantrekken, maar het is nu nog bescheiden", zegt Hiddo Visser, directeur van fabrikant Viking. Het bedrijf uit Almere is de grootste schaatsenproducent in de wereld.
De laatste jaren ziet hij dat de vraag naar schaatsen al begint op te lopen als in het nieuws is dat er een periode van vorst aan komt.
Het bijzondere aan schaatsen maken is dat er het hele jaar wordt geproduceerd, ook in de zomer. Maar dan wordt er vrijwel niets verkocht.
Voorraad opbouwen
Er wordt dan een voorraad opgebouwd, om als het in de winter schaatsweer wordt, te kunnen leveren. Want als de vraag dan plotseling explodeert, dan ben je te laat als je nog moet gaan produceren.
"Er moet twee weekeinden in het jaar mooi natuurijs liggen, dan zijn we hartstikke gelukkig", zegt Flap.
Als het schaatsweer lijkt te gaan worden, dan kan de productie nog wel wat worden verhoogd. Drie weken geleden begon één van de weermannen die Visser hoog heeft zitten de huidige koudeperiode te voorspellen.
Toen die voorspelling aanhield, begonnen ze bij Viking de productie wat op te voeren. Nu werken er al twee weken geen 20, maar 25 personen in de fabriek.
Van productie naar verkoop
En als de nood aan de man komt, dan is de bezetting uit te breiden tot 30 personen. Maar als er echt een schaatsperiode aanbreekt, en iedereen schaatsen wil kopen, dan wordt de productie stilgelegd. Het is dan immers alle hens aan dek bij de verkoopafdeling en in het magazijn.
Viking en Zandstra verkopen rechtstreeks aan winkels, die de schaatsen snel willen hebben voor hun klanten. Want als in het nieuws komt dat het gaat dooien, dan zakken de verkopen weer even hard in als ze waren opgelopen.
"Soms hebben we pech", zegt Flap. "Soms duurt het een paar jaar voordat er weer natuurijs ligt. Maar dat is geen probleem. Als schaatsen droog liggen en goed zijn ingevet dan kunnen ze prima een paar jaar in het magazijn liggen."
De oudste schaatsen die Visser wel eens heeft verkocht lagen al tien jaar in het magazijn. Sommige klanten willen nu eenmaal een bepaald model, dat dan al lang niet meer wordt gemaakt, maar waar ze jaren fijn op schaatsen.
Van natuurijs naar kunstijs
De laatste jaren verkopen Zandstra en Viking vooral combinoren, voor schaatsers die vooral op natuurijs schaatsen.
Maar dat kunnen daarna ook klanten voor duurdere schaatsen worden, als ze de smaak te pakken krijgen en geregeld hun rondjes gaan draaien op kunstijsbanen. Dan kopen ze vaak duurdere noren, of klapschaatsen.
In deze video zie je dat je ook prima zelf je schaatsen kunt slijpen:
Natuurijs belangrijkst
Maar voor de omzet blijven de dagen dat er natuurijs ligt verreweg het belangrijkst, zegt Visser. Over verkoopaantallen of omzet willen hij en Flap overigens niets zeggen. "Te concurrentiegevoelig."
Vorige winter gingen er, na corona, 'redelijk wat' schaatsen over de toonbank. Met name gezinnen met oudere kinderen, die uit hun schaatsen waren gegroeid, kochten nieuwe schaatsen. Door de hoge energieprijzen en inflatie zullen mensen nu misschien wat voorzichtiger zijn, denkt Visser. Maar dat moet nog blijken.
Zelf schaatsen als het dooit
Als de winter echt toeslaat, dan is schaatsen er voor Visser en Flap zelf overigens niet bij. Ook zij springen dan bij in het magazijn. "Maar als het weerbericht zegt dat het gaat dooien en de verkopen zakken in, dan kunnen ook zij de vaarten en meren op. Voor even.